İstatistikler üreme sağlığımızın risk altında olduğunu, anne-baba olma şansının genç yaşlarda da azaldığını gösteriyor. Son yıllarda ileri yaştaki çiftler kadar genç çiftlerinde da tüp bebek tedavisiyle anne baba olabildiğine dikkat çeken Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Prof. Dr. Bülent Tıraş bu konuda merak edilen noktalara değindi…
Kısırlık sorunu neden artıyor?
Kişinin yaşadığı ortam, tükettiği besinler doğrudan üreme (sperm-yumurta) sağlığını da etkiliyor. Günümüzde tarımsal alanda kullanılan pestisitlerden (tarım ilaçları), hormonlar, katkı maddeli gıdalara, hava kirliliğinden, obeziteye kadar pek çok faktör gençlerde kısırlığa neden oluyor. Her geçen gün yeni toksinlere maruz kalındığı için gençlerde infertilite oranının artması kaçınılmaz bir tablo olarak karşımıza çıkıyor.
Genç kızlara önemli uyarı
Kadınlar gençken eğer ilerleyen yaşlarda anne olmayı düşünüyorlarsa tecrübeli merkezlere başvurarak yumurtalık rezervlerini değerlendirmeli. Basit bir ultrason muayenesiyle yumurtalık rezervinin kolayca değerlendirilmesi mümkün. Bu bazı kan testleriyle de anlaşılabilir.
Genç erkeklere tavsiyeler
Genç erkeklerde varikosel, inmemiş testis gibi infertiliteye yol açabilecek olan sorunlar erken yaşlarda tedavi edilmeli. Bir erkek ileride baba olmayı planlıyorlarsa kilo kontrolü, sağlıklı beslenme, stresten uzak bir yaşam gibi kriterlere dikkat etmeli ve sperm sayımı yaptırmalı.
Kısırlık nedenleri
KADIN
Kadınların iş yaşamındaki kariyer hedefleri evlilik yaşını 25-30’lu yaşlardan daha ileri döneme taşıdı. Oysa bebek sahibi olmak isteyen kadın için ‘yaş’ en önemli kriterlerden biridir. Özellikle 35-37 yaş sonrası yumurta sayısı ve kalitesinde hızlı bir düşüş olur. Ayrıca yumurtlama sorunları, tüplerin tıkanıklığı, endometriozis, rahim yapısındaki bozukluklar (polip, miyom varlığı ya da doğuştan kaynaklı rahim anomalileri) kısırlık nedenleri arasında sayılabilir.
ERKEK
Erkek üreme sağlığında ise sperm kalitesi ve sayısı önemlidir. Çocuklukta yaşanan inmemiş testis ya da yüksek ateşli hastalıklar, sperm üretiminde azalma, kalite bozuklukları, hormonal dengesizlikler, genetik faktörler erkekte kısırlık sebepleridir.
KADIN-ERKEK
Kemoterapi de üreme sağlığını olumsuz etkilediği için erkek-kadın fark etmeksizin sperm ya da yumurta dondurulması gerekir. Türkiye’nin obezite görülme sıklığında Avrupa birincisi olduğunu dikkate alırsak; kısırlıkta hem kadın hem de erkekte kilo sorununu unutmamak gerekir. Çiftlerin sağlıksız beslenme, sigara kullanımı ve artan stres düzeyleri de kısırlık nedenidir.
Tüp bebek tedavisi kimler için uygundur?
Doğal yollarla çocuk sahibi olamayan çiftler için tüp bebek tedavisi önerilir. Çift bir yıl boyunca korunmasız cinsel ilişkiye girmesine rağmen gebelik oluşmadığında tüp bebek uzmanına başvurmalıdır.
Yaş sınırı var mı?
Tüp bebek tedavisinin uygulanabileceği üst yaş sınırında kadının yaşı önemlidir. Günü-müzde 43 yaş sonrası yumurtaları bittiği ya da çok azalacağı için anne adayının şansı oldukça düşmektedir.
KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM UZMANI PROF. DR. BÜLENT TIRAŞ ANLATTI
Tedavideki yenilikler
PRP, eksozom, kök hücre uygulamaları sağlıklı bebeğin dünyaya gelmesi için başarıyı artıran yeni nesil hücresel tedaviler arasında ilk sırada yer alıyor. Testis plazma veya PRP ile sperm çıkmayan ya da sperm kalitesi çok kötü olan hastaların tedavilerinde başarılı sonuçlar alıyoruz. Eksozom kadında yumurtalıkları, erkek de spermleri kuvvetlendirmek adına çok ciddi bir gelişme olarak değerlendirilebilir. Ancak eksozom ve kök hücre çalışmalarında çiftlerin, bu hücre ve veziküllerin kendislerinden elde edilmesi konusuna dikkat etmeleri gerekiyor.
Doğurganlık ve sperm üretimi nasıl artırılır?
Son dönemde yapılan araştırma sonuçları D vitaminin üreme sağlığı, sperm ve yumurta kalitesi ile ilişkisini ortaya koymaktadır. Ayrıca doğurganlık ve sperm üretimini artırmak için Akdeniz diyeti tarzında tahıl, sebze, meyve, çinko ve omega-3 yağ asitleri içeren yağsız et, somon gibi balıklar, fındık, avokado, zeytinyağı temelli beslenme önerilebilir. Tabii düzenli egzersiz, stres, sigara ve alkolden uzak bir yaşam tarzı da üreme sağlığını olumlu etkiler.
BİTKİSEL ÜRÜNLER KISIRLIĞA İYİ GELİR Mİ?
Erkek ya da kadın kısırlığında bitkisel ürün kullanımına kesinlikte uzman doktor tarafından karar verilmelidir. Aksi takdirde istenmeyen hatta telafisi olmayan tablolar yaşanabilir. Çünkü bu tür ürünlerin içinde ne olduğunu bilmeye imkân yok. Özellikle internet üzerinden satılan ürünlerden uzak durulmalıdır. Gıda takviyeleri ve multivitaminler de doktora danışılmadan kullanılmamalıdır.
